#11 AI: tweestrijd tussen dreigende contentlawines en hoopvolle toekomstdromen
...en waarom we neurodivergente mensen hard nodig zullen hebben in de toekomst.
Als dit de nieuwe wereld is die we met AI aan het creëren zijn, dan krijgen we op korte termijn een lawine van zielloze content over ons heen van ongekende omvang. Het wordt één grote race to the bottom. Dat is het unheimische gevoel dat me sinds vrijdag bekruipt.
De laatste maanden word ik geplaagd door een vreemde mix van een kinderlijk enthousiasme over AI en een soort angst om achter te blijven. Dus lees en luister ik meer dan relevant voor me is, studeer ik plichtmatig op het schrijven van prompts en test ik doorlopend nieuwe tools. Afgelopen vrijdag ging ik nog een stapje verder; ik bezocht 'het grootste AI event van Nederland' in de koepelgevangenis in Haarlem. In de hoop er nieuwe tools te ontdekken, ja, maar bovenal ben ik op zoek naar een vergezicht waardoor ik iets van die gejaagdheid kan laten rusten.
Ik heb me ingeschreven voor de workshop "Hoe je megasnel nieuwswaardige content maakt met ChatGPT, zonder jouw unieke stem te verliezen". Met name het tweede deel van die zin triggert me, omdat ik er daar mee vanuit ga dat ze authenticiteit van de schrijver en de kunst van het schrijven op waarde schatten. Eenmaal in het klaslokaal wordt de workshop gegeven door twee dames, de één is freelance community manager bij verschillende multinationals, de ander eigenaresse van een grote nieuwswebsite. ChatGPT wordt vanaf de opening liefkozend 'chattie' genoemd, wat bij mij voor de nodige overeind staande nekharen zorgt, maar dat valt in het niet bij de irritatie die ik voel bij de nieuwe manier van werken die ze vervolgens presenteren.
De nieuwe manier van 'journalistiek’ bedrijven
'Chattie' wordt allereerst gevraagd om met tien interessante onderwerpen te komen voor een 'nieuwswaardig' stuk in een thema naar keuze. Vervolgens kiezen ze één van de gegenereerde onderwerpen en vragen ze 'chattie' om een stuk van 600 woorden te schrijven. De volgende, belangrijke stap; laat ChatGPT een reeds door jou geschreven stuk lezen en vraag het jouw schrijfstijl te analyseren. (Sidenote: dit levert wel echt een verbluffend accurate en interessante beschrijving op). Ga nu weer terug naar het door ChatGPT geschreven stuk en vraag het te herschrijven op basis van de zojuist geanalyseerde schrijfstijl. Check nog even de bronnen en klaar. Kind kan de was doen. 'Je hoeft eigenlijk alleen nog maar de tekst te redigeren en dat is het!'
Wat een armoe. Voor het eerst in jaren voel ik weer het ongemak dat ik meermaals tijdens mijn schoolloopbaan heb ervaren. De hele klas notuleert netjes wat er door de juf gezegd wordt en ik steek geërgerd mijn vinger op en zeg ‘dat deze manier van werken me nogal onwenselijk lijkt’, waarop ik door menigeen als betweter word aangekeken en mijn buurvrouw me vriendelijk toefluistert 'je kunt ChatGPT vast ook wel gebruiken op jouw manier'.
Beduusd blijf ik, ogenschijnlijk als enige, achter en daarom weet ik het nu zeker; we krijgen een contentlawine over ons heen van ongekende omvang. Iedereen zal worden opgejaagd om meer output te leveren om hun verslaving aan likes en clicks te voeden. Elke dag wordt het drukker en drukker op de contentsnelweg en de enige uitweg die men lijkt te vinden is nog meer en sneller content produceren. Zo eindigen we in een race to the bottom waar werkelijk niemand profijt van heeft.
Goed, tot zover het schrikbeeld op de korte termijn. Nu op zoek naar de hoop en het vergezicht!
Mr Metaverse
Deze week sprak ik ook met futurist Aragorn Meulendijks (ja, zijn echte naam!). Denk aan een soort niche-rockster op het gebied van AI, Web3 en The Metaverse. Grote man, innemend uiterlijk, hartelijk, recht voor zijn raap en uitzonderlijk intelligent. Hij vliegt als "Mr Metaverse” de wereld over als keynote speaker en is daarnaast heel actief op LinkedIn (waar hij overigens jarenlang werkte).
Ik heb hem een jaar geleden leren kennen door een verhalende podcasts die we samen ontwikkeld hebben voor een metaversbedrijf en ik was direct geïntrigeerd door zijn persoon en zijn verhalen. Waar het beroep 'futurist’ meestal een vorm van argwaan bij me oproept, krijg ik bij Aragorn daadwerkelijk het idee dat het hem lukt om verder te kijken dan anderen, verder te denken dan anderen en dat alleen al is enorm inspirerend.
Ik heb de laatste jaren geleerd door met economen in gesprek te gaan dat de toekomst zich onmogelijk laat voorspellen. Kan jij dat wel?
Nee, dat kan ik zeker niet, maar als je een bepaald punt in de toekomst neemt, dan kun je daar wel een kansberekening op los laten. Ik denk dat dat, deels op een onbewust niveau, is wat mensen zoals ik continu doen en hoe verder je in de toekomst gaat, hoe onduidelijker dat beeld wordt en hoe groter de kans natuurlijk dat je er helemaal naast zit. Maar de rol van de futurist is om te dromen, om zich niet te laten beperken door de zekerheden van de tijdgeest.
Hoe bedoel je dat?
Kijk, op elk moment in de tijd zijn er op basis van de heersende wetenschap, technologie en tijdgeest bepaalde grenzen aan wat wel of niet kan. De meeste mensen blijven binnen die grenzen. Een voorbeeld daarvan is bijvoorbeeld dat het zo'n 150 jaar geleden onmogelijk was om te vliegen. Dus mensen dachten: we kunnen niet vliegen, gaan we ook nooit doen, want dat gaat tegen de wetten van de natuur in. Nu weten we natuurlijk beter. Ik zie het als mijn taak om ook over die grenzen heen te kijken.
Waarom lukt jou dat beter dan anderen?
Dat heeft te maken met mijn opvoeding, hoe ik mijn brein train en hoe mijn brein werkt. Afhankelijk van hoe je opgevoed wordt, ga je op een bepaalde manier deelnemen aan de samenleving en mijn opvoeding was vrijer dan gemiddeld denk ik.
Het is daarnaast wetenschappelijk aangetoond dat naar mate we ouder worden, onze neuroplasticiteit afneemt, dus ons vermogen om flexibel te veranderen van mening word steeds minder, en de meeste mensen die willen op den duur gewoon een fijn, rustig leven. Die willen een gezin, die willen zekerheid, etcetera, maar neuroplasticiteit iets is dat je kunt trainen, net als spieren in het lichaam. Je kunt jezelf dus ‘langer flexibel’ houden, door jezelf uit te dagen en dat is ook iets dat ik bewust en veel doe. Door verveling op te zoeken bijvoorbeeld, door meditatie, psychedelica, sport, voedingssupplementen, lezen, vasten, veel slaap, dat soort dingen.
Dan nog hoe mijn brein werkt. Sommige mensen, veelal neurodivergente mensen zoals ik, die vinden voldoening in een totaal andere manier van omgaan met het leven en omdat we dat doen, zijn we dus ook veel meer bereid om na te denken over een veranderende toekomst en komen we tot andere inzichten dan de gemiddelde persoon.
Wat heeft neurodiversiteit daarmee te maken volgens jou?
Een deel van mijn hele leven heb ik geworsteld met waarom ik zo'n andere aanvliegroute heb voor dingen als de meeste mensen om mij heen. Ik werd bijvoorbeeld gepest op school, omdat ik vaak meer wist dan de docent en niet schroomde om ze te verbeteren. Maar waarom denk ik anders? En waarom raak ik zo positief bevlogen van dit soort rare scenario's als met artificial intelligence?
Nou, ik denk dat de mensheid als samenleving toch een soort kudde is. Dat betekent dat de meeste van ons in een bepaald afgebakend gebied van gedrag zitten. En dat is goed, want dat zorgt dat we veilig zijn, dat zorgt dat we bij elkaar blijven, dat zorgt dat we allemaal dezelfde kant op gaan. Maar evolutionair gezien is dat niet goed op het moment dat je in moeilijke situaties belandt, want dan heb je iemand nodig die op zoek gaat naar een nieuwe bron voor water of een nieuwe bron voor voedsel, ergens buiten het gebied waar je altijd bent geweest.
En ik denk dus dat neurodivergente mensen, mensen met ADHD, en misschien ook mensen die biopolair zijn, een mechaniek zijn van de natuur, van de evolutie, om te zorgen dat uiteindelijk de overlevingskans van onze soort vergroot wordt. Althans, dit is mijn persoonlijke overtuiging. En als je het zo bekijkt betekent dat dus dat ik niet een mislukking ben of iemand die een stoornis heeft. Nee, het feit dat ik kan zeggen ‘ik heb ADHD’ is voor mij bijna een soort badge of honor, want ik ben dus één van die verkenners van onze soort die ervoor zorgen dat wij als geheel beter begrijpen waar we naartoe gaan. Maar binnen de massa vinden veel mensen mij natuurlijk wel een beetje raar en daar moet ik ook mee leven.
Wat is de reden voor jou om zo vocaal te zijn over neurodiversiteit?
Ik heb het ontzettende geluk dat ik geboren ben met een bijzonder grote portie zelfvertrouwen dus ik lijd niet zo ontzettend onder mijn eigen neurodiversiteit, maar er zijn heel veel mensen die dat niet kunnen en ik denk dat die mensen dit soort verhalen moeten horen, zodat ze zich beter kunnen voelen, er minder onder lijden en hetzelfde kunnen gaan zien als ik. Ik hoop dat die mensen op deze manier toch ook weer zingeving kunnen vinden in het leven. En aan de andere kant denk ik dat door hier vocaal over te zijn de rest van de samenleving zich hier ook bewust van kan worden en misschien zich kan gaan realiseren wat het belang is van het hebben van die gekken.
Voor mijn podcast hielp het mij heel erg om naar het verleden te kijken om het heden te begrijpen en naar de toekomst te kijken. In hoeverre trek jij historische lijnen door om je een beeld te vormen van de toekomst?
Mijn eerste grote liefde in het leven was geschiedenis. En ja, ik trek wel lijnen door, alleen die lijnen zijn voor mij niet lineair zoals bij de meeste mensen, maar exponentieel dus met een steile curve.
Zoals ik het zie zitten we nu in het steile gedeelte van die lijn en als je dus 1000 jaar terug in de tijd gaat dan zitten ze op dat hele vlakke stuk en dat lijkt bijna lineaire groei te zijn, ook al was het toen ook al exponentieel.
Alleen, omdat de levensduur van een mens zo kort is op de curve van die grafiek, maak je dat niet mee. Daarom verkondig ik dingen als "we gaan in de komende 50 jaar evenveel veranderingen ervaren als de afgelopen 20.000 jaar" en dan zeggen mensen "je bent niet goed snik".
Als we nu in het steile gedeelte zitten, welke veranderingen gaan wij dan meemaken?
Ik denk dat we op het moment aan de vooravond staan van de complete shift in ons bewustzijn als civilisatie, op heel veel verschillende gebieden. Een voorbeeld daarvan is bijvoorbeeld een heel fundamenteel concept; het idee van eigenaarschap. Ik denk dat we over de komende 20, 30 jaar dat helemaal moeten gaan herzien. Dat begint bij intellectueel eigendom.
Het idee van intellectueel eigendom en het vastleggen daarvan is iets wat met name de afgelopen eeuw tot stand is gekomen. Toen kregen we allerlei instituten die dat vast konden leggen en supermachten die zich daarmee vervolgens mee gingen bemoeien, maar we hadden nog geen hyperconnected samenleving zoals vandaag. We hadden nog geen internet, geen digitale verbindingen waarmee je in een fractie van een seconde kunt communiceren met iemand aan de andere kant van het planeet en waarmee iemand een idee kan hebben en dat direct met miljoenen kan delen. En dat brengt dus een probleem met zich mee.
Als jij als bedrijf hetzelfde idee hebt als ik, wie is dan de eigenaar? Op dit moment hebben we eigenlijk nog hele traditionele ouderwetse systemen die daarmee aan de slag gaan. Dan krijg je een global lawsuit tussen twee multinationals waar honderden miljarden besteed moesten worden om te kijken wie er gelijk had. Dat is natuurlijk belachelijk en het is ook niet in het belang van ons als geheel, voor de vooruitgang van onze samenleving.
Was dat honderd jaar geleden wel in ons belang dan?
Nee, maar voorheen zorgde de ongelijkheid in de wereld en het feit dat we zo onverbonden waren ervoor dat het niet direct problematisch was. Ik bedoel, Carl Benz heeft de eerste auto bedacht, maar op dat moment werd er aan de andere kant van de wereld ook gewoon aan een eerste automobiel gewerkt. En dat was geen probleem, want de wereld was kleiner, ze zaten niet op elkaars intellectual property te infringen.
Sterker nog, Benz had er misschien zelfs wel voordeel aan dat er op de andere kant van de planeet alvast auto's werden gemaakt, omdat ze zodoende een afzetmarkt creëerden.
Zeker, dus in die wereld was het beneficial. En in die wereld, en dat is ook iets wat we echt vaak vergeten, ging het er echt anders aan toe. Wetenschappers in de vorige eeuw en in de 19e eeuw, die vonden het heel normaal om met elkaar brieven verwisselingen te hebben en om ideeën uit te wisselen. Nu is die mindset er niet uit protectionistische overwegingen en dat komt door het systeem dat we hebben opgezet. Dat nu begint het een negatieve impact te hebben op ons vermogen om te innoveren als samenleving en ik ben er dus van overtuigd dat deze nieuwe golf van technologieën die er komt dat systeem gaan breken. Dat zie je nu al.
Wat zijn andere lijnen die je doortrekt?
De meest voor de hand liggende transitie is natuurlijk klimaatverandering, maar waar het werkelijk om gaat is onze consumptiemaatschappij. Het idee dat we altijd iets nieuws moeten kopen, dat alles vervangen moet worden, dat onze kleding maar één seizoen te dragen is, want dan is het uit de mode. Dat is eveneens een idee wat is ontstaan in de afgelopen honderd jaar, en ja, dan komen we weer terug op dat punt, honderd jaar is veel voor een individueel mens, maar op de schaal van de mensheid en onze historie is het helemaal niks. Maar the writing is on the wall, we kunnen zo niet verder. De grenzen van onze planeet worden bereikt.
Als je de huidige technologische ontwikkeling extrapoleert naar de toekomst toe, dan maakt dat het echt mogelijk om van dit systeem van eeuwige groei en eeuwige consumptie af te stappen.
Leg dat eens uit. Hoe stappen we daar vanaf?
We hebben dus nu in een keer de toegang tot het virtualiseren van de realiteit. Het maken van de wereld zoals in 'The Matrix’ (1999), is binnen één a twee decennia een realistische mogelijkheid en dat betekent dus dat als we een 'Matrix’ hebben gecreëerd, dat we in principe 99% van onze activiteiten zouden kunnen verplaatsen naar een wereld die niet bestaat en die dus ook geen grondstoffen behoeft.
Gaan we dan zoals jij je dat voorstelt, naar een wereld waarin we moeten inleveren of een wereld waarin we hetzelfde krijgen maar gewoon minder grondstoffen verbruiken?
Er zijn zoveel antwoorden op die vraag, maar ik denk dat we op de korte termijn toegaan naar een wereld waar we hetzelfde krijgen, maar minder nodig hebben. En de korte termijn is 15, 20, misschien 30 jaar. Denk eens aan wat je allemaal op je bureau had in 1982. Wat je allemaal nodig had om je werk te kunnen doen. En denk dan eens na over wat je nu nodig hebt. Ik bedoel, jij zit hier voor mij en je hebt een Apple voor je staan. Wat zit daar allemaal in? Je boekhoudprogramma, je administratie, de foto's van de afgelopen 10 jaar van je leven, en al die shit staat hier op tafel in de vorm van één computer.
Kan je me eens meenemen in dingen die gevirtualiseerd gaan worden die nu nog fysiek zijn?
Natuurlijk, ik zal je een voorbeeld geven van wat nu op dit moment in de wereld gebeurt. Ik ben vorige week op bezoek geweest het XR Center of Excellence, waar KLM onderzoek doet naar de toepassingen van Virtual Reality en Augmented Reality. Ze hebben op hun YouTube kanaal een filmpje staan van een mevrouw van 100 jaar oud. Ze kan niet meer in het vliegtuig, maar heeft wel familie in Noorwegen. KLM heeft ervoor gezorgd dat ze de familie in Noorwegen kon 'bezoeken’ door daar een 3D camera neer te zetten aan tafel voor moederdag en die mevrouw een VR-bril op te zetten. Die vrouw heeft dus niet in het vliegtuig hoeven zitten, er is brandstof bespaard, we hadden er geen eens vliegtuig voor hoeven bouwen in principe, als het alleen voor die vrouw was geweest.
Nou dat is voornamelijk visueel, maar op de Consumer Electronics Conference in Amerika werd vorig jaar een apparaat gepresenteerd dat hing op je borst en dat kan 64 geuren produceren. Er is ook een gigantische industrie op het moment bezig met tactile feedback, zodat je ook kunt voelen in virtual reality. Het is nog allemaal jong en experimenteel, maar het komt er aan.
Dus zoals Morpheus zei in de film 'The Matrix':"If reality is what we see, feel, touch and taste, then it is just electrical impulses interpreted by the brain.". Die wereld is binnen handbereik.
Is jouw versie van ‘The Matrix’ net zo duister als de film?
Absoluut niet. Ik denk dat dat te maken heeft met een soort van basisinstinct van angst. De meeste mensen weten niet waarom ze het eng vinden. Ze vinden het gewoon eng. En het eerste wat ze doen is zich vastklampen aan die emotie. Maar wat is er eng aan? Ik bedoel, laten we heel eerlijk zijn, die mensen in 'The Matrix’, voordat ze wakker worden vinden het allemaal prima. Sterker nog, ze hebben vaak hele fantastische levens, vol voldoening. In principe zie je gewoon een wereld die functioneert.
Tot zo ver! Ik hoop dat je er wat mee kunt.
Wat ik bijzonder vind aan Aragorn is ik door zijn manier van denken mijn eigen 'grenzen’ in twijfel ga trekken, waardoor ik creatiever word en actiever ga piekeren over een nieuw vorm te geven toekomst. En dat is wat mij betreft de maatschappelijke functie van een futurist, om ons vergaande dromen voor te schotelen, zodat wijzelf onze grenzen iets durven te verleggen en zodoende innovatiever en creatiever worden.
Dat was 'm voor deze week! Dank voor het lezen.
Wil je me helpen?
Deel ↗️ deze nieuwsbrief en like ❤️ het artikel op LinkedIn en Twitter.
Te gek interview en mooi om te lezen waar het jou toe aanzet! Het is ook een ode aan de mensen die “anders” zijn. We hebben in de toekomst enorm veel creatief vermogen nodig van de “verkenners”. Zij kunnen anderen helpen om de huidige veranderende wereld beter te gaan begrijpen zonder angst te voelen! 👍🏻